Het nieuws over de oorlog tussen Ukraine en Rusland zorgt voor veel vragen bij onze leden en verzekerden. Op grond van artikel 33 van de Verzekerde Risico’s Klasse 1 zijn aansprakelijkheden, kosten of uitgaven voortvloeiend uit of veroorzaakt door oorlogsrisico’s uitgesloten van dekking. Wij adviseren dan ook om voorlopig de havens van zowel Ukraine als Rusland in de Zwarte Zee indien mogelijk te mijden.
Maar wat als er al concrete plannen en afspraken zijn gemaakt om op deze havens te varen? Zijn er binnen de gesloten overeenkomsten mogelijkheden om bijvoorbeeld een reis te weigeren? Via dit artikel brengen we graag een aantal algemene clausules onder uw aandacht:
1. War Risk clausules
Wij adviseren om standaard een War Risk Clausule op te nemen waarin de wederzijdse verplichtingen rondom oorlogsrisico worden vastgelegd. Wij adviseren om de voorwaarden van de bevrachtingsovereenkomst expliciet te incorporeren op cognossementen die voor een lading worden afgegeven en indien mogelijk de War Risk Clausule expliciet op het cognossement te vermelden. Op dit moment adviseert BIMCO het gebruik van de CONWARTIME 2013 en VOYWAR 2013 clausules al zijn er ook andere en verouderde clausules in omloop. Wij adviseren deze recente versie van de BIMCO clausules te gebruiken en de inhoud hiervan nauwkeurig te controleren gezien de juridische gevolgen van de verschillende clausules. De GENCON 1994 verwijst bijvoorbeeld nog naar de Voywar 1993.
Het gebruik van een dergelijke clausule kan de kapitein/reder de mogelijkheid geven om een reis te weigeren indien het schip anders aan oorlogsrisico’s zal worden blootgesteld. Er zal dan wel moeten worden bewezen dat er sprake was van een “reële waarschijnlijkheid” op oorlogsrisico’s, enkel speculatie is daarbij niet voldoende. Indien dit het geval is dan zal de kapitein/reder de bevrachter hiervan op de hoogte moeten stellen en vragen om een herziene reisorder. Mocht het schip zich al in een gevaarlijk gebied bevinden dan kan men bovendien contractueel het recht hebben om te vertrekken.
2. Veilige haven clausule
Naast de War Risk Clausule speelt ook de discussie rondom een veilige haven. In algemene zin is het de verantwoordelijkheid van de bevrachter om ervoor te zorgen dat een schip naar een veilige laad-/loshaven vaart en daar ook weer uit kan terugkeren zonder daarbij aan uitzonderlijke gevaren te worden blootgesteld. Dit betekent dat het niet alleen om de veiligheid van de haven gaat maar ook om de veiligheid van de route ernaartoe. Bijzonder relevant in de context van bijvoorbeeld het varen door de Zee van Azov om aldaar een haven te kunnen bereiken. Indien de kapitein/reder van mening is dat deze veiligheid in het geding komt dan bestaat de mogelijkheid om de order te weigeren. Dit vereist echter wel een zorgvuldige afweging: als blijkt dat de haven veilig was dan was de weigering onterecht en kan de rederij aansprakelijk worden gesteld voor de door de bevrachter geleden schade.
3. Force Majeure clausule
In bepaalde gevallen kunnen oorlogsrisico’s worden gekwalificeerd als Force Majeure. De bewijslast hiervan ligt bij de partij die zich op een dergelijke clausule wil beroepen. De mogelijkheid hierop een beroep te doen wordt beperkt indien het risico al bekend was of had moeten zijn bij het aangaan van het contract.
4. Trade limits clausule
Indien een Trade Limits clausule is opgenomen met betrekking tot het varen naar “oorlogs- of oorlogsachtige gebieden” zoals bijvoorbeeld vastgesteld door de Joint War Committee (JWC), dan is het wellicht mogelijk om de opdracht van de bevrachter te weigeren aangezien de Zwarte Zee en Zee van Azov nu als dusdanig zijn aangemerkt.
5. Sanctie clausule
Wij adviseren gezien de recente sancties die zijn afgekondigd door de VS, het VK en de EU en de verwachting dat deze verder zullen toenemen (zie hiervoor ook onze andere artikelen over dit onderwerp) om een Sanctie Clausule op te nemen en bij elke reis een sanctie controle uit te voeren op bevrachter, lading en ladingbelanghebbenden. Wij adviseren ook om te controleren welke banken hierbij zijn betrokken en of betaling van vracht en kosten überhaupt mogelijk is Hou daarbij ook rekening met het betalen van haven- en agentkosten.
Wij willen iedereen die in de komende tijd overweegt om te varen op Oekraïne of Rusland adviseren om contact met ons op te nemen voor individueel advies.