Het Ballastwaterverdrag is op 8 september 2017 in werking getreden en is van toepassing op alle internationaal varende zeeschepen die gebruikmaken van een ballastsysteem. Ernstige ecologische, economische en gezondheidsproblemen kunnen het gevolg zijn van het vervoer en lozing van ballastwater, met name wanneer het ingenomen ballastwater afkomstig uit een bepaalde regio in een geheel andere regio met een ander ecosysteem geloosd wordt. Bij de inname van ballastwater komen ook organismen, bacteriën, microben, planten en kleine ongewervelde dieren mee in de ballasttanks. Als dit ballastwater elders geloosd wordt, kan het zorgen voor ernstige schade aan het locale ecoysteem.
Het Ballastwaterverdrag is hier een reactie op en bevat regels over het gebruik van een ballastwatermanagement systeem en de omgang met ballastwater. Daarbij maakt het verdrag onderscheid in het bouwjaar van het schip en de ballastwatermanagementcapaciteit. Aan de hand daarvan wordt bepaald aan welke norm een schip moet voldoen. Daarbij zijn de volgende zaken van belang:
- De twee normen die voorkomen zijn de zogenaamde D1 en D2 norm.
- Het verdrag is van toepassing voor alle schepen waarvan de vlaggenstaat partij is bij het verdrag, en voor schepen binnen de territoriaal wateren van verdragstaten.
- De D1 norm geldt voor elk schip en geeft aan dat het ballaswater op tenminste 200 zeemijl van de kust en met een diepte van 200 meter moet worden geloosd. Daarnaast moet het schip een ballastwaterlogboek bijhouden en beschikken over een ballastwater managementcertificaat.
- Om aan de D2 norm te voldoen moet een schip beschikken over een Ballast Water Management Systeem. Alle schepen gebouwd na 8 september 2017 moeten hieraan voldoen. Dit systeem behandelt het ballastwater waardoor het aan de gestelde limieten voldoet. De installaties in het schip zullen volgens de eisen in het verdrag gekeurd worden.
Wanneer niet voldaan wordt aan de eisen gesteld in het verdrag of als regels betreffende het lozen van ballastwater worden overtreden, dan kan dit gesanctioneerd worden. De IMO heeft een overzicht opgesteld waarin wordt uiteengezet wanneer een schip aan welke norm dient te voldoen. Daarbij is van belang dat schepen die zijn gebouwd op of na 8 september 2017 al aan de D2-norm dienen te voldoen en dat vanaf 8 september 2024 deze norm zal gelden voor alle schepen.