Het is niet een voor de hand liggend en zeker geen gemakkelijk onderwerp. Bij zeelui denkt menigeen aan ruwe bolsters die niet praten, maar poetsen. Stoere mensen die altijd doorgaan in het belang van het schip en haar lading. Toch is de geestelijke gezondheid van de bemanning een onderwerp dat bijzondere aandacht verdient.
Immers, het leven op zee is niet altijd makkelijk: lang van huis, lange dagen, weinig privacy. Ondertussen kan men te maken krijgen met werkstress, problemen aan het thuisfront en – niet te onderschatten – de traumatische gevolgen die het gevaar van werken op zee met zich mee kan meebrengen. Bijvoorbeeld als een bemanningslid getuige is geweest van een ongeluk. Voor wat betreft de veiligheid van de bemanning ligt de focus voornamelijk op de fysieke gezondheid, maar de mentale gezondheid is even zo belangrijk.
Volgens Sailor’s Society, een Brits initiatief dat zeelieden helpt bij het bewaken van hun eigen welzijn, blijkt uit een onderzoek uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit van Yale dat meer dan 25% van de mensen op zee last heeft van één of meerdere kenmerken van depressie. Velen van hen, ongeveer 45%, vragen niet om hulp. Ongeveer een derde bespreekt het met vrienden of familie en slechts een vijfde bespreekt het met een collega, ondanks het feit dat ze vaak maanden samen op zee zitten op een klein oppervlak.
Bemanningsleden met psychische problemen kunnen het gevoel hebben niet te voldoen aan de standaard binnen een ‘macho’ cultuur aan boord. De algemeen aangenomen houding kan zijn om je te vermannen en door te gaan met waar je mee bezig bent, de negatieve gevolgen op langere termijn negerend. Uit het eerder aangehaalde onderzoek blijkt dat een angst bestaat om problemen openlijk te bespreken, niet in de laatste plaats omdat een bemanningslid kan vrezen dat hij te horen krijgt niet geschikt te zijn voor het werk en bang is zijn of haar baan te verliezen.
Psychische problemen kunnen niet alleen een probleem vormen voor het bemanningslid zelf, maar ook voor familie, vrienden en andere bemanningsleden. Het kan zich manifesteren in een laag moraal, concentratieproblemen en een verhoogd risico op ziekteverzuim en – niet in de laatste plaats – letsel als gevolg van ongeconcentreerd werken. Het management van het schip kan daardoor geconfronteerd worden met kosten als gevolg van vertraging, repatriëring en een verhoogd risico op schade aan de lading of schip, of navigatiefouten. Een nog groter probleem kan ontstaan als de problemen van een bemanningslid omslaan in gevaarlijke situaties door fysieke agressie naar anderen of zichzelf, mogelijk met zeer ernstige gevolgen.
Uiteraard is het onmogelijk om bij iedereen onder alle omstandigheden de moraal aan boord hoog te houden. Ieder bemanningslid heeft eigen behoeftes, eigenaardigheden en achtergrond. Als management is het van belang dat u zo goed mogelijk op de hoogte bent van het wel-en-wee van uw bemanning en actief kunt ingrijpen als u merkt dat een bemanningslid het moeilijk heeft, ook als hij of zij er zichzelf niet van bewust is.
